نفقه فرزند

سؤالات متداول در خصوص نفقه فرزند به شرح زیر می‌باشد:

نفقه فرزند چیست؟  نفقه فرزند دختر چگونه است؟  نفقه اولاد به چه صورت است؟  نفقه بچه به چه نحو است؟  نفقه فرزند بعد از طلاق چطور است؟  نفقه فرزند چقدر است؟

با توجه به ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده، می‌توان گفت امروزه نفقه اولاد در درجه اول به عهدهٔ پدر و در درجه دوم به عهدهٔ مادر خواهد بود. تقدم مادر بر جد پدری در مورد نفقهٔ اولاد، هرچند که با قانون مدنی وفق نمی‌دهد دور از منطق و مصلحت اطفال واجب النفقه نیست؛ زیرا انفاق به‌وسیله مادر، درصورتی‌که تمکن مالی داشته باشد، با توجه به نزدیک‌تر بودن او به فرزند و مهر مادری، آسان‌تر و عملی تراست و این راه‌حل مانع بروز اختلاف و کشمکش بین مادر و جد پدری در مورد نفقه خواهد بود که بی‌شک به سود طفل نیست. به‌هرحال، قانون حمایت خانواده ناظر به اطفالی است که والدین آن‌ها از یکدیگر جداشده‌اند. لیکن نظر به وحدت ملاک، می‌توان قواعد مذکور را به موردی که والدین از یکدیگر جدا نشده ولی در مورد نفقهٔ اولاد اختلاف داشته باشند، همچنین نسبت به موردی که یکی از ابوین طفل فوت کرده باشد، تعمیم داد. نکتهٔ دیگر آنکه ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده ناظر به نفقه اولاد بلافصل است و اصولاً قانون حمایت خانواده از خانواده هسته‌ای که شامل پدر و مادر و فرزندان صغیر هست حمایت می‌کند. بنابراین می‌توان گفت در مورد نفقه اولاد اولاد مقررات قانون مدنی به قوت و اعتبار خود باقی خواهد بود.

 بااینکه نص صریحی بر نسخ ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده وارد نشده و مقرراتی نیز که به‌طور ضمنی ناسخ ماده مذکور باشد به تصویب نرسیده است و به‌طوری‌که اشاره شد ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده بر پایهٔ فطرت و علاقهٔ غریزی ابوین به فرزند استوار و عملاً تأمین‌کننده منافع طفل است، بعضی از استادان حقوق گفته‌اند: ماده ۱۲ مذکور ناظر به وضعی است که زوجین درصدد جدایی از هم بوده و یا مربوط به زمانی بوده که مادر همانند پدر بر فرزند ولایت داشته است و در این وضعیت قانون‌گذار مادر را در ردیف پدر از جهت تحمل هزینهٔ انفاق فرزند محتاج قرار داده بود و بر اجداد پدری مقدم می‌دانست ولی در حال حاضر که مادر بر فرزند خود ولایت قهری ندارد ، مادر از جهت الزام به انفاق فرزند در درجهٔ اول و هم‌ردیف پدر قرار ندارد و ضابطهٔ ماده ۱۱۹۹قانون مدنی که به‌رغم تجدیدنظر مکرر قوانین مدنی به‌منظور همگامی با احکام شرع، باقی‌مانده است، حکومت دارد و نفقهٔ اولاد به ترتیب به عهدهٔ پدر و پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهدهٔ اجداد پدری با رعایت اقربیت و در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن‌ها بر انفاق، نفقهٔ اولاد بر عهدهٔ مادر و بعد به عهدهٔ اجداد و جدات مادری و جدات پدری است. این ترتیب موردقبول فقهای امامیه است که حتی بر آن ادعای اجماع شده است.

درنهایت لازم به ذکر است میزان نفقه فرزند پس از طلاق توسط دادگاه مشخص می‌گردد همچنین با توجه به اینکه فرزند دختر با رسیدن به 9 سالگی از سن حضانت خارج می‌باشد در انتخاب هر یک از والدین برای ادامه زندگی مختار می‌باشد.