سؤالات متداول در خصوص حضانت فرزند قبل از طلاق به شرح زیر میباشد:
حضانت فرزند قبل از طلاق چگونه است؟ حق حضانت فرزند چیست؟ ملاقات فرزند قبل از طلاق به چه صورت است؟ سلب حضانت به چه نحو است؟
حضانت در درجهٔ اول حق و تکلیف طبیعی و قانونی پدر و مادر است که طفل را به دنیا آوردهاند. این تکلیف تا زمانی که طفل به سن بلوغ نرسیده باقی است. مسئلهای که در اینجا مطرح میشود آن است که آیا در دوره ازدواج ، پدر و مادر ازلحاظ حضانت برابرند یا یکی را بر دیگری حق تقدم است.
در فقه امامیه بعضی به استناد پارهای اخبار و احادیث پدر و مادر را در دورهٔ ازدواج، ازلحاظ حضانت، در یک ردیف قرار داده و آن را تکلیف مشترک زوجین تلقی کردهاند. لیکن عقیدهٔ مشهور فقها مبتنی بر حق تقدم یکی بر دیگری برحسب سن طفل حتی در دورهٔ ازدواج است.
در قانون مدنی همکاری زوجین در امر حضانت در دورهٔ ازدواج منعکس است؛ زیرا علاوه بر اینکه قانون مزبور زوجین را مکلف به معاضدت در تربیت اولاد دانسته (ماده ۱۱۰۴) نگاهداری اطفال را حق و تکلیف مادر و پدر تلقی کرده است (ماده ۱۱۶۸) و از آن چنین برمیآید که اولویت یکی از پدر و مادر از دیگری رفع تکلیف نمیکند.
در خصوص سلب حضانت ، طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه میتواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.
موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:
۱- اعتیاد زیانآور به الکل، مواد مخدر و قمار؛ ۲-اشتهار به فساد اخلاق و فحشا؛ ۳- ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی؛ ۴- سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدیگری و قاچاق؛ ۵- تکرار ضربوجرح خارج از حد متعارف.