خانواده خوب

سؤالات متداول در خصوص خانواده خوب به شرح زیر می‌باشد:

خانواده خوب چه مزایایی دارد؟  خانواده اسلامی چگونه است؟

یک خانواده خوب از جنبه حقوقی به خانواده‌ای اطلاق می‌گردد که اعضای خانواده به حقوق متقابل بین هم احترام گذاشته و به آن عمل نمایند. این حقوق و وظایف در سه محور کلی قابل‌توجه می‌باشد:

1-   حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر نسبت به هم

2-   حقوق و وظایف پدر و مادر در برابر فرزند

3-   حقوق و وظایف فرزند در برابر والدین

ما در این سایت و در 4 بخش قبلی در خصوص حقوق قانونی زن بر شوهر ، شوهر بر زن ، فرزند بر والدین و والدین بر فرزندان به‌تفصیل سخن به میان آمده است حال در این بخش به مفهوم یک خانواده خوب و یک خانواده اسلامی از منظر روانشناسی و تعالیم دینی خواهیم پرداخت.

از منظر روانشناسی یک خانواده خوب و سالم دارای مشخصه‌های کلی زیر می‌باشد:

1-   همیشه زن و مرد برای ملاقات و حضور در کنار هم مشتاق‌اند.  

2-   زن و مرد از حضور و مصاحبت با یکدیگر لذت می‌برند و همیشه مشتاق به گفتگوی با یکدیگرند.

3-   زوجین به سلیقه یکدیگر آشنا بوده و متناسب با آن ، باهم رفتار می‌نمایند.

4-   اتحاد، همبستگی و یکپارچگی بین اعضای خانواده وجود دارد .

5-   تمام اعضای خانواده نسبت به هم اعتماد کامل دارند.

6-   احترام متقابل از اولویت‌های همه اعضای خانواده می‌باشد.

7-   یک خانواده خوب و خوشبخت ، بودن با یکدیگر را در هرجایی که ممکن باشد ترجیح می‌دهند.

حال پس از ذکر تعدادی از مشخصه‌های یک خانواده خوب از دید روانشناسی به مشخصه‌های یک خانواده اسلامی خواهیم پرداخت:

یکی از موضوعات بسیار مهمی که در اسلام به آن پرداخته‌شده، خانواده است. در محیط خانواده‌ای که بر اساس معیارهای قرآنی تشکیل‌شده باشد، آرامش و آسایش جسم و جان انسان تأمین می‌گردد و در صفا و صمیمت و همفکری و همدردی و هماهنگی آن، زنگارهای پریشانی و خستگی‌های عصبی و جسمی زدوده می‌شود و زن و شوهر می‌توانند با اتحاد و تعاون و یکی شدن نیرومندتر و مستحکم‌تر حرکت کنند.

در بحث مسائل خانواده زن و شوهر هرکدام وظایف مخصوص به خود را دارد. اگرچه آن دو در رابطه با بندگی خدا و صفات لازمه آن به یک‌چشم نگریسته می‌شوند و پاداش آن‌ها فقط به اعمال آن‌ها ربط دارد.

اسلام می‌خواهد زن و مرد در کمال صفا و حسن نیت زندگی کنند و محیط خانه از هر سو برای آرامش، تولید و تربیت نسل آماده باشد. شک نیست چنین زمینه‌ای نیازمند این است که هر یک خود را وابسته به هم بدانند، به هم مطمئن باشند و جز در جهت رضای هم گام برندارند و از عواملی که باعث فراق و جدائی، اضطراب و آشفتگی خانواده است جلوگیری به عمل‌آورده و آن دو در کنار هم گام‌های استوار را برای ساختن بنیان خانواده و جامعه بردارند و غم‌خوار یکدیگر و محرم اسرار هم باشند.

در خانواده قرآنی همسران وسیله آرامش یکدیگرند و دوستی و رحمت در میان آن‌ها حاکم می‌باشد.

حال به بحث پیرامون وظایف اصلی زوجین نسبت به هم می‌پردازیم که اسلام آن‌ها را به زوجین در جهت حفظ و بقای خانواده و استحکام آن توصیه می‌کند.

یکی از وظایف مرد مسؤولیت سرپرستی خانواده و تأمین نفقه آن است. ازاین‌رو زنان در امر سرپرستی خانواده و مسؤولیت اقتصادی خانواده و تأمین نفقه و مخارج زندگی پس از همسران خود قرار دارند.

وظیفه‌ی مهم دیگر مرد ، داشتن رفتاری شایسته و پسندیده در برابر زن و حسن معاشرت با اوست

و اما زن دو وظیفه مهم در برابر شوهر دارد:

اول اینکه در برابر او متواضع باشد. درواقع وظیفه اصلی زن این است که در امر تمکین برای همسرش همواره مطیع و متواضع باشد.

دوم اینکه در غیاب شوهر حافظ مال و ناموس او باشد و عفت و پاک‌دامنی را در حضوروغیاب وی رعایت کند.

از وظایف مهم پدر و مادر در برابر فرزند در یک خانواده اسلامی عبارت است از:

1-   تفاهم و توافق در پرورش تربیت کودک.

2-   دعا در حق فرزند.

3-   تعلیم و تربیت فرزند در ابعاد مختلف. که شامل تربیت جسمی، تربیت ایمانی و مذهبی ، تربیت اجتماعی ، تربیت روانی و معنوی و تربیت جنسی است.

از وظایف فرزند در برابر والدین در یک خانواده اسلامی عبارت است از:

دین مقدّس اسلام به‌عنوان تأکید در اهمیت این وظیفه انسانی دستورات لازمی در احترام والدین صادر کرده است و اکرام و نوازش پدر و مادر را یک واجب مؤکد توصیه می‌نماید و آن‌چنان به این مسئله به دیده‌ی عظمت می‌نگرد که آن را در کنار توحید و خداپرستی ذکر می‌نماید.

در دو آیه 23 و 24 از سوره اسراء درباره وظیفه فرزندان نسبت به والدین به‌طور جامع سخن می‌گوید:

وَ قَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَ لاَ تَنْهَرْهُمَا وَ قُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا * وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ وَ قُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا

پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه تا تو زنده هستی هر دو یا یکی از آن دو سالخورده شوند، آنان را میازار و به درشتی خطاب مکن و با آنان به اکرام سخن بگو. در برابرشان از روی مهربانی سر تواضع فرود آورد و بگو: ای پروردگار من، همچنان که مرا در خردی پرورش دادند، بر آن‌ها رحمت آور.