سؤالات متداول در خصوص خطبه عقد به شرح زیر می‌باشد:
خطبه عقد چیست؟ صیغه عقد چگونه است؟ صیغه عقد دائم به چه صورت است؟ متن خطبه عقد دائم به چه نحو است؟
برابر ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی نکاح با هر لفظی ( فارسی ، عربی و یا هر زبان دیگر ) که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج نماید واقع می‌شود و وقوع آن منوط به هیچ‌گونه تشریفات دیگری نیست. بنابراین ممکن است نکاح بدون تنظیم سند رسمی واقع شود. مع‌هذا قانون‌گذار برای اینکه اثبات نکاح، در صورت بروز اختلاف، به‌آسانی امکان‌پذیر باشد، ثبت نکاح در دفتر رسمی ازدواج را لازم شمرده است. لذا قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات بازدارنده) مصوب خرداد ۱۳۷۵ ، برای عدم ثبت ازدواج دائم ، حبس تعزیری تا یک سال مقرر نموده است. مادهٔ ۶۴۵ قانون فوق چنین مقرر داشته است: «به‌منظور حفظ کیان خانواده ، ثبت واقعه ازدواج دائم، طلاق و رجوع، طبق مقررات الزامی است. چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به ازدواج دائم، طلاق و رجوع نماید به مجازات حبس تعزیری تا یک سال محکوم می‌گردد». قابل‌ذکر است که این ماده فقط برای مردی که اقدام به ازدواج دائم کرده مجازات کیفری تعیین نموده و برای نکاح موقت و نیز برای عاقد مجازاتی در نظر نگرفته است.
حال با توجه به اینکه در عرف جامعه ، خطبه عقد دائم (صیغه عقد دائم ) به زبان عربی جاری می‌شود ، الفاظ معروف خطبه عقد به شرح زیر ارائه می‌گردد:
پس از مشخص شدن میزان مهریه و پس از اخذ اجازه از پدر زوجه ، ابتدا مستحباً دعای ( اللهم کن لولیک ... ) را به‌ضمیمه‌ی ( اللهم مُنّ علینا بظهور ولیک و عجل له بالفرج و العافیة و النصر) خوانده و سپس نسبت به تلاوت آیات و روایات مشهور در خصوص ازدواج اقدام می شود:
الحمد لله الذی أحلّ النکاح و حرّم السفاح
قال الله تعالی فی کتابه الکریم : سبحان الذی خلق الازواج کلها مما تنبت الارض و من انفسهم و مما لایعلمون ( یس،36 )
و قال تعالی : و من کل شیء خلقنا زوجین لعلکم تذکرون ( ذاریات ، 49 )
و قال تعالی : و انکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله و الله واسع علیم ( نور ، 32 )
و قال تعالی : و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودة و رحمة ان فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون ( روم ، 21 )
و قال رسول الله ( صلی الله علیه و آله ) : النکاح سنّتی فمن أعرض عن سنتی فلیس منی
و قال (صلی الله علیه و آله ) : من تزوج فقد أحرز نصف دینه فلیتق الله فی النصف الآخر
سپس خطبه عقد ، مطابق آنچه در ذیل آمده جاری می‌گردد. البته با توجه به اینکه مرجع تقلید زوجین چه فردی است خطبه عقد طبق آنچه در رساله توضیح المسائل آن مرجع تقلید آمده است قرائت می‌شود.
آیت‌الله سیستانی: اگر صیغه عقد دائم را خودزن یا مرد بخوانند و پس از تعیین مقدار مهر اول زن بگوید: «زوّجتُكَ نَفْسي عَلَي الصِّداقِ المَعلومِ» یعنی خود را همسر تو نمودم به مهری که معین‌شده پس‌ازآن بدون فاصله قابل‌توجهی مرد بگوید: «قَبِلْتُ التَّزويجَ» یعنی قبول کردم ازدواج را عقد صحیح است . و همچنین اگر «قبلت» بگوید عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخوانند چنانچه اگر اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید زوَّجتك موكّلك أحمد موكّلتي فاطمه علي الصّداق المعلوم، پس بدون فاصله قابل‌توجهی وکیل مرد بگوید: «قَبِلْتُ التَّزْوِيجَ لموكّلي أحمد على الصَّداقِ المعلومِ» صحیح می‌باشد و احتیاط مستحب آن است که لفظی که مرد می‌گوید با لفظی که زن می‌گوید مطابق باشد مثلاً اگر زن «زوجت» می‌گوید مرد هم «قبلت التزویج» بگوید نه «قبلت النکاح.»
آیت‌الله وحید خراسانی: اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگوید: «زَوَّجْتُكَ نَفْسِی عَلىَ الصِّداقِ الْمَعْلُومِ» یعنى خودرا زن تو نمودم به مهرى كه معین شده ، و پس از آن بدون آن كه پى در پى بودن ایجاب و قبول عرفاً بهم بخورد مرد بگوید: «قَبِلْتُ التَزْوِیجَ عَلىَ الصِّداقِ المَعْلُوْمِ» یعنى قبول كردم ازدواج را به مهرى كه معین شده یا بگوید: «قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ» و قصد كند قبول همان ازدواج بر مهر معلوم را ، عقد صحیح است.
واگر دیگرى را وكیل كنند كه از طرف آنها صیغه عقدرا بخواند ، چنانچه مثلا اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وكیل زن بگوید: «زَوَّجْتُ مُوَكِّلَتِی فاطِمَةَ مُوَكِّلَكَ أَحْمَدَ عَلىَ الصَّداقِ الْمَعْلُومِ» و پس از آن بدون آن كه موالات عرفاً به هم بخورد وكیل مرد بگوید: «قَبِلْتُ التَزْوِیجَ لِمُوَكِّلِی أَحْمَدَ عَلَى الصِّداقِ المَعْلُومِ» صحیح مى باشد ، و بهتر آن است كه وكیل زن بگوید: «زَوَّجْتُ مُوَكِّلَكَ أَحْمَدَ مُوَكِّلَتِی فاطِمَةَ عَلَى الصِّداقِ المَعْلُومِ».
و بنابر احتیاط مستحبّ لفظى كه مرد مى گوید با لفظى كه زن مى گوید مطابق باشد ، مثلا اگر زن «زَوَّجْتُ» مى گوید مرد هم «قَبِلْتُ التَزْوِیجَ» بگوید ، هرچند «قَبِلْتُ النِّكاحَ» هم مانعى ندارد.
آیت الله مكارم شیرازی: براي خواندن صيغه عقد دائم كافي است كه زن بگويد: «زوّجتك نفسي علي الصداق المعلوم» (يعني: خود را به همسري تو درآوردم به مهري كه معيّن شده) و مرد هم بعد از آن بگويد: «قبلتك التّزويج» (يعني قبول كردم اين ازدواج را) و اگر ديگري را براي اين كار وكيل كنند كافي است كه وكيل زن بگويد: «زوّجتك موكّلتي موكّلك علي الصّداق المعلوم» (موكّله خودم را به همسري موكّل تو با مهر معلوم در آوردم) وكيل مرد نيز بگويد: «قبلت لموكّلي هكذا» (من نيز همينگونه از طرف موكّل خودم قبول كردم).
آیت الله زنجاني: اگر صيغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگويد «زوّجتك نفسي علي الصّداق المعلوم» (يعني خود را زن تو نمودم به مهري كه معيّن شده)، پس از آن بدون فاصله قابل توجّه، مرد بگويد: «قبلت التّزويج علي الصداق المعلوم) (يعني ازدواج را با مهري كه معيّن شده قبول كردم) عقد صحيح است. جمله دوم مي تواند با اشاره به مهر مذكور باشد مانند «قبلت التّزويج هكذا»؛ بلكه اگر در جواب، تنها بگويد: «قبلت» يا «قبلت التّزويج» و مقصود او قبول تزويج با مهر معيّن شده باشد كفايت مي كند.
در عقد ازدواج دائم اگر ديگري را وكيل كنند كه از طرف آنها صيغه عقد را بخواند، چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وكيل زن بگويد: «زوّجت موكّلتي فاطمة موكّلك أحمد علي الصّداق المعلوم»، پس از آن بدون فاصله قابل توجّهي مرد بگويد: «قبلت التزویج لموكّلي علي الصّداق المعلوم» صحيح مي باشد؛ همين طور به شكلهاي ديگري كه اشاره شد.
گفتني است كه لازم نيست صيغه ايجاب را زن بخواند و صيغه قبول را مرد؛ بلكه برعكس، مي تواند صيغه ايجاب را مرد و صيغه قبول را زن بخواند، در هر حال بايد صيغه اي كه مرد و زن مي خوانند، معناي يكساني را برساند، هر چند با يك لفظ نباشد، مثلاً اگر زن با لفظ «زوّجتك» صيغه ایجاب بخواند و مرد با لفظ «قبلت النّكاح» آن را قبول کند اشكالي ندارد.
آیت الله مظاهری: اگر صيغه دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگويد:
«زَوَّجْتُكَ نَفْسى عَلَى الصَّداقِ الْمَعْلُومِ».
(يعنى خود را به همسرى تو درآوردم با مهريه معيّن) پس از آن مرد بگويد:
«قَبِلْتُ التَّزْويجَ».
(يعنى قبول كردم اين ازدواج را) عقد صحيح است، و اگر ديگرى را وكيل كنند كه از طرف آنها صيغه عقد را بخواند، چنانچه وكيل زن بگويد:
«زَوَّجْتُ مَوكِّلَتى مُوَكِّلَكَ عَلَى الصَّداقِ الْمَعْلُومِ».
(يعنى وكيل خودم را به ازدواج وكيل تو درآوردم با مهريه معين)
و وكيل مرد بگويد:
«قَبِلْتُ لِمُوَكِّلى عَلَى الصَّداقِ».
(يعنى قبول نمودم اين ازدواج را براى وكيل خودم با مهريه معين) صحيح می‌باشد.
